Jaki pierwszy skorpion, trudny wybór?
Skorpiony cieszą się coraz większą popularnością wśród polskich hodowców. Wiele osób, które hodują ptaszniki lub inne zwierzęta, decyduje się właśnie na nie jako pewnego rodzaju odskocznię bądź też urozmaicenie. Pierwsze standardowe pytanie, jakie każdy hodowca sobie zadaje, to jaki gatunek będzie najlepszy na początek.
Artykuł ten ma za zadanie rozwiać wszelkie wasze wątpliwości dotyczące wyboru pierwszego skorpiona. Postaram się przedstawić najpopularniejsze i najciekawsze gatunki, które ze względu na zachowanie, charakter oraz słabą siłę jadu można polecić osobie początkującej.
Pandinus imperator (C. L. Koch, 1841)
Rodzina: Scorpionidae
Występowanie: Afryka zachodna
Środowisko życia: obrzeża lasów deszczowych
Charakterystyka i informacje hodowlane
Jest to jeden z największych skorpionów na ziemi, dorastający niekiedy do 17cm. Ubarwiony jest w jednolitych błyszczących ciemnych barwach i wyposażony jest w potężne szczypce, którymi uśmierca swoje ofiary. Z telsona korzysta sporadycznie, gdy zdobycz jest większych rozmiarów.
Terrarium powinno mieć wymiary 30x30x30cm, a jako podłoża używamy włókna koksowego lub odrobinę ściółki leśnej o grubości przynajmniej 6cm, gdyż skorpion ten lubi kopać w terrarium. Za kryjówkę może nam posłużyć większy korzeń bądź kamień, pod którym skorpion wykopie sobie norkę. W terrarium warto umieścić różnego rodzaju rośliny i inne elementy dekoracyjne, np. paproć lub kawałki kory, aby odwzorować warunki panujące w naturze. Dodatkowo w terrarium możemy umieścić miseczkę z wodą.
Skorpion ten aktywny jest głównie nocą i w tedy to można zaobserwować jak majestatycznie przechadza się po terrarium, choć niekiedy może nie wychodzić z kryjówki przez kilka tygodni. Warto pokusić się o skompletowanie pary, gdyż obserwacja będzie znacznie ciekawsza, choć na początku może dochodzić do drobnych sprzeczek.
Młode karmimy odpowiedniej wielkości świerszczami, karaczanami, drewnojadami i mącznikami. Dorosłe są na tyle duże, że poradzą sobie z karaczanami madagaskarskimi bądź innymi większymi bezkręgowcami. Jako urozmaicenie raz na jakiś czas można podać mysiego oseska.
Minusem może być fakt, że jeżeli ktoś chciałby spróbować rozmnażać tego skorpiona, będzie musiał poczekać kilkanaście miesięcy, zanim samica ''wypluje'' młode. Kolejnym utrudnieniem może być obecność tego skorpiona na liście CITES.
Podsumowując, jest to duży i piękny skorpion, który na pewno będzie ozdobą każdego terrarium. Jak najbardziej polecany początkującym. Jeżeli chodzi o temperament, to z tym bywa różnie w przypadku tego gatunku, gdyż dorosłe osobniki czasem bywają agresywne, więc należy zachować ostrożność. Skorpion ten broni się zazwyczaj masywnymi szczypcami, którymi może nawet rozciąć skórę człowieka. Innym przedstawicielem tego rodzaju, który jest dostępny w Polsce jest P.cavimanus. Również jest to duży i ładny skorpion, podobny w zachowaniu jak i w obserwacji doP.imperator
Heterometrus spinifer (Ehrenberg, 1828)
Rodzina: Scorpionidae
Występowanie: Indie, Malezja, Tajlandia
Środowisko życia: lasy deszczowe
Charakterystyka i informacje hodowlane
Podobnie jak P.imperator, skorpion ten doskonale nadaje się dla osób, które mają zamiar zacząć przygodę ze skorpionami. Hodowla tych dwóch gatunków jest podobna. H. spinifer jest to duży i masywny skorpion, który może osiągać ponad 10cm. Jego podstawowe ubarwienie stanowią ciemne kolory, głównie czerń, choć szczypce i telson mogą być jaśniejsze. Młode nie są tak intensywnie ubarwione jak dorosłe osobniki i są raczej w odcieniach brązu.
Sama hodowla tego skorpiona nie stwarza dużych problemów. Trzymamy go w terrarium o wymiarach 30x30x30cm, jako podłoża używamy włókna kokosowego o grubości co najmniej 10cm, gdyż skorpion ten bardzo lubi kopać. W terrarium można umieścić kilka kawałków kory bądź korzeni jako kryjówkę, gdyż H. spinfer w naturalnym środowisku często szuka schronienia pod zwalonymi pniami i różnego rodzaju korzeniami, kamieniami itp. Warto też postarać się o jakieś rośliny, np. paprocie, mech itp. żeby jak najlepiej odwzorować środowisko naturalne tego skorpiona. Dodatkowym elementem może być miska z wodą, choć nie jest to konieczne, ponieważ większość potrzebnych do życia substancji skorpion pobiera z pokarmu.
Skorpion ten nie jest zbyt wybredny i zje wszystko co może upolować. W hodowlach karmimy go głównie świerszczami, karaczanami, drewnojadami itp. Młodym podajemy pokarm odpowiedni do ich wielkości. H. spinfer zabija swoje ofiary za pomocą masywnych szczypiec, które służą mu również do kopania w podłożu.
Warto pokusić się o parkę, gdyż będziemy mogli zaobserwować różnego rodzaju interesujące zachowania, jak np. kopulacja i hodowla stanie się o wiele ciekawsza. Ciąża u tego skorpiona może trwać nawet kilkanaście miesięcy. Cały rodzaj Heterometrus nadaje się dla początkujących. Inni, bardziej znani przedstawiciele rodzaju to Heterometrus cyaneus oraz Heterometrus longimanus.
Hadogenes paucidens (Pocock, 1896)
Rodzina: Ischnuridae
Występowanie: Afryka
Środowisko życia: skorpion ten zamieszkuje tereny suche bądź skaliste
Charakterystyka i informacje hodowlane
Skorpion ten ma bardzo ciekawą budowę anatomiczną ze względu na to, że jest on bardzo płaski, jakby wyszedł spod czyjegoś buta. W naturze bardzo często chowa się pod różnymi wąskimi odłamkami skalnymi, więc nic dziwnego, że wygląda tak a nie inaczej. Dorasta do pokaźnych rozmiarów, może osiągnąć nawet 17cm. Na uwagę zasługuje też jego metasoma, która zwłaszcza u dorosłych samców jest bardzo cienka a zarazem długa. Do tego dochodzą szczypce, które też są dosyć pokaźnych rozmiarów. Ubarwiony jest w odcieniach brązu, niekiedy czerni. Każdy segment messosomy przedziela żółty pasek.
Jeżeli chodzi o wystrój terrarium, to nie powinno być z tym problemu. Jako podłoża używamy włókna kokosowego, które powinno mieć przynajmniej 5cm grubości. Jako dodatkowy wystrój należy umieścić różnego rodzaju kamienie lub np. odłamki wapienne, ponieważ skorpion ten lubi się wciskać pomiędzy ciasne szczeliny. Terrarium powinno mieć wymiary 25x25x25cm.
Młode skorpiony karmimy odpowiedniej wielkości świerszczami, karaczanami i mącznikami. Należy pamiętać, aby pokarm nie był większy niż skorpion. Dorosłym osobnikom raz na jakiś czas możemy podać mysiego oseska.
Nie powinno być problemów z rozmnożeniem tego gatunku, choć minusem może być fakt, że ciąża u samicy może trwać kilkanaście miesięcy. Młodych w miocie jest zazwyczaj ok. 20 sztuk. Innym gatunkiem z tego rodzaj, który można nabyć w Polsce jest Hadogenes troglodytes. Ma on nieco odmienne barwy. Ubarwiony jest w odcieniach jasnego brązu. Cały rodzaj nadaje się idealnie dla początkujących, gdyż osobniki dorastają do dosyć sporych rozmiarów, ale są jednocześnie spokojne i słabo jadowite. Będą na pewno ozdobą każdej hodowli.
Euscorpius spp. (Thorell, 1876)
Rodzina: Euscorpiidae
Występowanie: głównie Europa, choć niektóre gatunki można spotkać w Afryce
Środowisko życia: zamieszkują lasy, gdzie chowają się pod kamieniami; są także często widywane w pobliżu ludzkich siedzib
Charakterystyka i informacje hodowlane
Są to jedne z najmniejszych skorpionów na świecie i średnio osiągają 2,5cm-4cm. Największy przedstawiciel rodzaju, Euscorpius italicus, osiąga 5cm, zaś najmniejszy, Euscorpius germanu, 2cm–3cm.
Większość Euscorpiusów przybiera barwę w odcieniach brązu i czerni. Odnóża są zazwyczaj jaśniejsze od reszty ciała. Skorpiony te charakteryzują się dosyć małą metasomą i małymi wąskimi szczypcami. Ich ciało jest dosyć spłaszczone, co pomaga wcisnąć się pomiędzy różne ciasne szczeliny.
Terrarium dla tych skorpionów nie musi być duże. Dla parki wystarczy nawet mały faunabox, ale znacznie lepiej jest trzymać kilka a nawet kilkanaście osobników razem w większym terrarium, gdyż są to tak socjalne skorpiony, że rzadko dochodzi do kanibalizmu, jeżeli mają zapewniony dostęp do pokarmu i kryjówek. Największe prawdopodobieństwo zjedzenia przez drugiego skorpiona jest podczas wylinki, ale i tak nie musi się to zdarzyć.
Wystrój terrarium powinien się składać głównie z różnego rodzaju kryjówek takich jak np. kawałki kory, kamienie, potłuczone doniczki, ponieważ skorpiony te wręcz uwielbiają wciskać się między takie powierzchnie. Jako dodatek można posadzić jakąś małą roślinkę, np. paprotkę.
Młode są bardzo malutkie, toteż najlepszą karmówką będzie muszka owocówka, wylęg świerszcza bądź karaczana. Dorosłym możemy podawać większe świerszcze, karaczany, mączniki bądź pinki.
Podsumowując, są to naprawdę ciekawe skorpiony, lecz dopiero hodowla grupowa daje możliwość zaobserwowania różnych zachowań społecznych, takich jak np. kopulacja, walka o pokarm, wspólny posiłek oraz polowania. Skorpion ten jest atrakcyjny również ze względu na niską cenę. Cena dorosłej samicy waha się w granicach 10 zł. Dodatkowo mnożą się one bardzo łatwo, więc po dłuższym okresie hodowli na pewno doczekamy się przychówku.
Liocheles australasiae (Fabricius, 1775)
Rodzina: Hemiscorpiidae
Występowanie: Australia
Środowisko życia: lasy
Charakterystyka i informacje hodowlane
Jest to dość mały skorpion, osiągający zazwyczaj 5cm. Ubarwiony jest w kolorze w odcieniach brązu, nogi i telson są nieco jaśniejsze. Skorpion ten charakteryzuje się bardzo małą metasomą, co sprawia, że szanse na ukąszenie przez tego skorpiona człowieka są małe. Ponadto jego ciało jest nieco spłaszczone, a to ze względu na to, że w naturze lubi się wciskać pomiędzy ciasne szczeliny, kamienie itp.
Terrarium dla tego skorpiona nie musi być duże, wystarczy 15x15x15cm. Jako podłoża używamy włókna kokosowego z odrobiną piasku i ściółki leśnej o grubości 5cm. Oprócz tego w terrarium umieszczamy dość sporą liczbę kawałków kory, kamieni czy innych płaskich powierzchni jako kryjówek dla skorpiona, gdyż lubi się on wciskać w różne ciasne szczeliny. Jest to gatunek bardzo tolerancyjny, więc zaleca się trzymanie w grupie.
Jeżeli chodzi o rozród tego skorpiona to jest to dosyć ciekawa kwestia, bowiem skorpion ten rozmnaża się przez partonogenezę, czyli nie potrzebuje samca do rozrodu. W miocie rodzą się zazwyczaj same samice.
Jest to skorpion bardzo łagodny, praktycznie nie wykazuje oznak agresji łatwo się hoduje, przez co jak najbardziej nadaje się na pierwszego skorpiona. Dodatkową zaletą jest wspomniana wcześniej możliwość trzymania w grupie.
Młode ze względu na bardzo małe rozmiary karmimy dwa razy w tygodniu muszkami owocowymi, pociętymi pinkami czy wylęgiem świerszcza . Dorosłym dwa razy w miesiącu podajemy podrośnięte świerszcze, karaczany i mączniki.
Bothriurus coriaceus (Pocock, 1893)
Rodzina: Bothriuridae
Występowanie: Chile
Środowisko życia: zamieszkuje tereny nadbrzeżne
Charakterystyka i informacje hodowlane
Jest to skorpion dorastający średnio do 7cm, ubarwiony jednolicie na brązowo, odnóża są nieco jaśniejsze. Samce są mniejsze niż samice i mają masywniejszą metasomę oraz krótsze pedipalpy. Skorpiony te mogą niekiedy przejawiać agresję, a ich ukąszenie może być dosyć bolesne i nieprzyjemne, nie należy więc bagatelizować tego gatunku i zajmować się nim z należytym respektem.
Skorpion ten pochodzi z terenów nadmorskich, gdzie wieją silne wiatry i niema wysokich temperatur, więc w hodowli tego skorpiona należy utrzymywać temp. na poziomie 19*C-24*C. Większa temperatura mogłaby się przyczynić do jego śmierci. Wilgotność utrzymujemy na poziomie 60%-70%.
Terrarium powinno mieć wymiary 20x20x20cm. Wysypujemy w nim kilkucentymetrową warstwę podłoża np. włókna kokosowego i piasku, aby skorpion wykopał sobie norę. Oprócz tego w środku umieszczamy korzenie i wysuszone trawy, aby odwzorować środowisko naturalne.
Młode karmimy co 3-4 dni wylęgiem świerszcza lub karaczana. Dorosłym podajemy pokarm raz w tygodniu lub rzadziej.
Co do rozmnażania nie ma dokładnych informacji, gdyż większość skorpionów tego gatunku w naszym kraju pochodzi z odłowu, lecz jeżeli udałoby się komuś skompletować parkę myślę, że nie byłoby większych komplikacji przy dopuszczaniu i skorpiony po pewnym czasie zaakceptowałyby się.
Jest to skorpion dosyć aktywny lubiący w nocy przekopywać terrarium. Często poluje, lecz jak wcześniej wspomniałem, bywa agresywny i posiada jad o średniej mocny, należy więc uważać przy manipulacji w terrarium.
Scorpio maurus (Linnaeus, 1758)
Rodzina: Scorpionidae
Wystepowanie: Afryka północna i bliski wschód
Środowisko życia: suche tereny
Charakterystyka i informacje hodowlane
Skorpion ten dorasta zazwyczaj do 6-7cm choć zdarzają się osobniki mniejsze i większe. Barwa tego skorpiona jest zależna od miejsca jego występowania. Wyodrębniono kilkanaście odmian barwnych tego gatunku, z czego najpopularniejsza u nas w kraju to S. m. palmatus, który jest ubarwiony w jasnych kolorach żółci, jasnego brązu itp. Na odnóżach można zaobserwować charakterystyczne brązowe plamki. Messosoma jak i końcówki pedipalp są nieco ciemniejszego koloru niż reszta ciała skorpiona.
Jeżeli chodzi o rozpoznawanie płci, najlepiej jest przypatrzeć się nogogłaszczkom skorpiona. U samicy są one większe i nieco smuklejsze niż u samca, który z kolei posiada małe i bardziej zaokrąglone szczypce. Jeżeli chodzi o liczbę zębów na pektynach, to tu bardzo łatwo można się pomylić, gdyż ich ilość u obu płci jest bardzo zbliżona, więc seksowanie tą metodą nie jest łatwe. Warto też wspomnieć o dość masywnych i dużych szczypcach, które służą temu skorpionowi do kopania oraz przytrzymywania swoich ofiar.
Terrarium powinno mieć wymiary 20x20x20cm. Jako podłoża używamy mieszanki, np. włókna kokosowego, piasku, żwiru i gliny o grubości minimum 7cm, gdyż skorpion ten bardzo lubi kopać nory. Dodatkowo w terrarium umieszczamy wszelkiego rodzaju kamienie, suche gałęzie, korzenie i inne elementy, które oddawałyby klimat terenów pustynnych.
Rozmnażanie tego gatunku jest bardzo trudne ze względu na fakt, że wszystkie osobniki w naszym kraju pochodzą z odłowu. Jeszcze nie odnotowano urodzenia w niewoli tego gatunku na terenie Polski. Ponadto są to skorpiony mało tolerancyjne i mogą wykazywać wzajemną agresją. Mimo wszystko jest to bardzo ciekawy skorpion, który lubi wychodzić w nocy z kryjówki i często poluje. Niekiedy wykazuje agresję, lecz jest to do opanowania. Gatunek jak najbardziej polecany początkującym.
Pokarm podajemy raz w tygodniu i może to być dorosły świerszcz, mącznik bądź karaczan. Pamiętajmy jednak, aby pokarm nie był większy niż sam skorpion. Jako ciekawostkę dodam, że jest to pierwszy na świecie opisany gatunek skorpiona.
Poniżej podaję rodzaje/gatunki skorpionów, które nadają się dla początkującego hodowcy:
Euscorpius spp.
Hadogenes spp.
Heterometrus spp.
Liocheles spp.
Opisthacanthus spp.
Pandinus spp.
Scorpio maurus
Wymienione niżej skorpiony również mogą nadawać się dla początkujących, lecz mają nieco silniejszy jad i bywają agresywne. Niemniej jestem pewien, że osoba, która zachowa wszystkie środki bezpieczeństwa i będzie podchodzić do hodowli tych skorpionów z głową na pewno sobie poradzi.
Bothriurus spp.
Caraboctonus keyserlingi
Hadrurus spp.
Opistophthalmus spp.
Rodzajów skorpionów jest znacznie więcej, lecz wymieniłem tylko te, które są najczęściej spotykane u nas w kraju.
Na początku swojej przygody ze skorpionami należy wystrzegać się skorpionów z rodziny Buthidae, gdyż są one w większości dosyć agresywne i silnie jadowite, do tego stopnia że ich jad może wywołać niemałe spustoszenie w organizmie człowieka.
Opracował Agro
Dawid Sędziak
Adam Indrycha
Ryszard Wolschendorf
